Mıknatıs Şekilleri ve Kutupları
Mıknatıslar, doğada doğal ve yapay olarak iki gruba ayrılır. Doğal mıknatıslar çok nadir bulunurken, günlük yaşamda en yaygın kullanılanlar yapay mıknatıslardır. Demir, nikel, kobalt gibi maddelerden çeşitli yöntemlerle elde edilen yapay mıknatıslar, çubuk, yassı, iğne, silindir, U ve at nalı gibi farklı mıknatıs şekillerinde üretilebilir.
Mıknatısın özellikleri, demir tozları üzerinde rahatça gözlemlenebilir. Mıknatıs kutupları, mıknatısın uç kısımlarında demir tozlarının daha fazla toplanmasına neden olur. Bu, mıknatısın çekme gücünün en yüksek olduğu uçlarda gerçekleşir. Mıknatısın ortasında çekim gücü azdır, uçlara doğru ise bu özellik artar.
Bir çubuk mıknatıs, serbestçe asıldığında kuzey-güney doğrultusunda dengelenir. Kuzeye yönelen uca N kutbu (North), güneye yönelen uca ise S kutbu (South) adı verilir. Mıknatıs kutupları arasındaki etkileşim, kutupların farklılığına göre değişir; aynı kutuplar (N-N, S-S) birbirini iterken, farklı kutuplar (N-S, S-N) birbirini çeker. Genellikle mıknatıs kutupları, N ve S harfleri ile işaretlenir veya farklı renklerle boyanır.
Mıknatıs Hangi Alanlarda Kullanılır?
Mıknatıslar pusula yapımında, telefon kulaklıklarında, telefon kulaklıklarında, radyo, zil, televizyon, oyuncak, buzdolabı, elektrik motorlarında vb. araçlarda kullanılır. Mıknatıslara kauçuk gibi katkı maddelerinin katılması ile bükülebilen yumuşak mıknatıslar da elde edilebilir. Bu mıknatıslar buzdolabı kapılarında, elektronik sanayinde, tıpta ameliyat tekniklerinde kullanılmaktadır.
Mıknatıslardan Yararlanılarak Pusula Yapımı
Mıknatısın ilk kullanımı büyük olasılıkla pusula iğnesi biçiminde olmuştur. Çinli gemicilerin bin yıldır denizcilikte yön belirlemek için pusula kullanıldığı biliniyor. Pusula yardımıyla yer belirten bir işaret, hatta Güneş ve yıldızların yardımı olmaksızın doğru rotada yol alabiliyorlardı. 1600 yılında İngiliz bilim adamı William Gilbert (1544-1603) bir mıknatısın nasıl çalıştığını açıklamak için tümüyle yeni bir fikir ortaya attı. Dünya’nın kendisinin de dev bir mıknatıs olabileceğini öne sürdü. Bugün, Dünya’nın kuzey ve güney olmak üzere iki manyetik kutbu olduğu bilinmektedir. Mıknatıs şekilleri ve kutupları konusunda derinleştikçe çok farlı konuların kapısı aralanmaktadır.
